KARAMÜRSEL'Lİ DOSTLARIM İNGİLİZLER 20 HAZİRAN 1921 DE BİZİM FABRİKAMIZI BOMBALADILAR O YETMEDİ BİRDE YAKTILAR....
1890 yılında ise Kocaeli ilk özel teşebbüs fabrika ile tanıştı. Bu fabrika Karamürsel Mensucat Fabrikası… Ama bu fabrikanın kuruluşu pek öyle kolay olmadı......
Fabrikanın belli başlı kurucuları Boşnak kökenli Cengiç Mustafa, Begoviç İbrahim, Sipahiç Suphi, Koryeniç Mehmet, İbrahimpaşazade Mustafa Şükrü, Mustafa Naili ve Kürkçübaşı Salih Beyler ile Hacı Adem Ağa olup fabrikanın kurulması için Büyükçekmece’den İzmit’e kadar yer aranmış fakat kimse gerekli araziyi vermek istememiş. Karamürsel’e yerleştirilmiş olan Bosna göçmenleri bunu duyunca fabrikanın inşaat ve montajında bedava çalışacaklarını bildirerek fabrikanın Karamürsel’e kurulması için çok uğraşmışlar ve fabrikanın kuruluşunda bedava çalışmışlardır.
Çeşitli bürokratik engeller, İstanbul’a daha önce benzer kurulan işletmelere verilen imtiyazlar sorunu derken fabrika 1892 yılında üretime geçebildi. Fabrikanın ürünleri kısa sürede çok tutuldu. Ülkenin pek çok şehrinde sırayla temsilcilikler açıldı. 1895’te İstanbul dışında Trabzon, Bursa, İzmit, Adapazarı, Eskişehir, Afyon Kütahya, Biga, İnegöl gibi Anadolu’nun çeşitli yerlerinde satış temsilciliklerinde Karamürsel Mensucat Fabrikası’nın ürünleri satılmaya başlandı. Anadolu’nun yanında çok kısa bir süre sonra Selanik’te bile temsilcilik açıldı.
Fabrikada üretilen erkek, kadın ve çocuklar için yazlık ve kışlık hazır elbiseler, değişik renklerde pardösü, palto ve pantolonluk kumaşlar, yünlü mensucat çeşitleri, fes ve şayak ürünleri, “Avrupa’nın en son modasına uygun” reklamı ile satışı yapılıyordu.
Karamürsel Mensucat Fabrikası çeşitli sanayi sergilerine katılmış ve devlet tarafından sanayi madalyası ile de ödüllendirildi. Fabrika 1. Dünya Savaşı sırasında ithalatın azalması ile oluşan boşluğu doldurarak gelişmiş, askeri ve mülki elbiselik kumaşlar, lastikotin ve triko gibi yeni ürünlerde üretmeye başladı.
1919-1920 yılların şirket kar elde etmeyi sürdürse de, Türkiye’nin olduğu kadar fabrika içinde bu yıllar önemli bir dönüm noktasıydı.
1.Dünya Savaş sonrası ülke işgal altında. İngilizler her anlamda Osmanlı Devleti’ni sıkıştırmaya çalışırken elde olan az sayıda ki sanayi tesisi de bundan nasibini aldı. Önce 18 Haziran 1920 tarihinde İzmit Çuha Fabrikası İngilizler tarafından bombalandı.
İngilizlerin Kocaeli’de ki ikinci hedefi ise Karamürsel Mensucat Fabrikası’ydı. Millî Mücadele’ye malzeme gönderdiği gerekçesiyle işgal ve tahrip edileceği yönündeki duyumlar üzerine makine ve teçhizat güvenli yerlere taşınmıştı. 1921 yılında ise fabrika İngilizler tarafından denizden top ateşi ile yıkıldı. Bunla da yetinmeyen İngilizler, gaz dökerek fabrikayı tamamen yaktı.
Cumhuriyet’in ilanının ardından Karamürsel Mensucat Fabrikası yeniden kuruldu ama bu kez Karamürsel’de değil İstanbul’da. ...
Çok zor şartlarda kurulan Kocaeli’nin ilk özel sektör işletmesi, işgali İngilizler tarafından yok edildi. geriye ise sadece bacası kaldı. O acı günlerin hatırasına o baca Karamürsel’de hala duruyor......
